9.0 Rujukan

Ab. Aziz Yusof. (2003). Prinsip Keusahawanan. Edisi Ketiga. Kuala Lumpur. Prentice Hall

Aziela Hanafee. (2013). Potensi Perniagaan Francais. Selangor. Pintar Firus Sdn. Bhd.

Noorashikin Roslan. (4 Ogos 2014). Industri Francais Tunjuk Perkembangan Positif. Diperolehi pada 8 Mac 2016 daripada http://www.mfa.org.my/newmfa/industrifrancais-tunjuk-perkembangan-positif

Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan. Pelan Induk Francais Nasional 2012-2016. Diperilehi pada 8 Mac 2016 daripada http://www.kpdnkk.gov.my/kpdnkkv3/images/KPDNKK/PDF/Peniaga/PIPFNBM.pdf

8.0 Kesimpulan

Sistem perniagaan francais mampu untuk menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi negara menerusi aktiviti pembangunan usahawan yang dilakukan serta pemindahan kepakaran, teknologi dan idea-idea baharu. Walaupun industri francais di Malaysia masih diperingkat pembangunan, namun ia merupakan satu industri yang amat penting bagi meningkatkan pendapatan dan pembangunan ekonomi negara. Melalui pertumbuhan rangkaian perniagaan francais, ia mampu menyediakan peluang pekerjaan kepada masyarakat.

Selain itu, sistem perniagaan francais boleh membantu mewujudkan budaya baharu di dalam menjalankan perniagaan dengan penekanan yang diberikan kepada aspek disiplin yang tinggi, perkhidmatan pelanggan yang berkualiti, kebersihan dan keseragaman. Pemantapan budaya perniagaan seperti ini penting bagi membolehkan perniagaan tempatan bersaing setanding di peringkat antarabangsa.

Keputusan untuk memilih jenis perniagaan tidak boleh dilakukan tanpa mengambil kira pertimbangan beberapa faktor yang menjadi teras kepada perniagaan francais ini. Pakej perniagaan francais juga memberikan jaringan hubungan antara francaisor dan francaisi saling bergantungan demi menjayakan matlamat perniagaan tersebut.

Justeru, peranan kerajaan penting untuk mengatur semula pelaksanaan dasar industri francais. Pihak francaisor dan francaisi haruslah sentiasa bekerjasama dengan pihak kerajaan dan agaensi yang berkaitan bagi kemastikan industri francais akan terus kukuh dan berkembang seiring dengan matlamat pembangunan ekonomi negara.

Segala inisiatif yang dilakukan diharap dapat membantu hasrat kerajaan untuk
meningkatkan pendapatan ekonomi negara kea rah mencapai status negara berpendapatan tinggi. Cadangan dan strategi di dalam Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional (PIPFN) boleh dijadikan sebagai jalan mencapai hala tuju dan panduan dalam pertumbuhan industri francais negara melalui pelan tindakan tersebut. Dengan membangunnya industri francais di dalam Malaysia, sedikit sebanyak akan dapat meningkatkan lagi pendapatan negara pada masa akan datang. Oleh itu sokongan di dalam sistem industri francais perlu diperluaskan bagi menjamin kemajuan industri francais di Malaysia.

7.0 Masa Hadapan Industri Francais Di Malaysia.

Industri francais di Malaysia pada ketika ini menunjukkan perkembangan kemajuan yang positif walaupun masih terdapat beberapa perkara yang perlu dilakukan penambahbaikan. Dengan adanya program-program kesedaran dan pendedeahan yang dilakukan oleh pelbagai pihak berkaitan, masyarakat Malaysia kini semakin berfikiran terbuka dan memahami konsep perniagaan francais. Secara tidak langsung ia dapat membantu untuk membangunkan modal insan terutama dalam pemilihan perniagaan francais sebagai pemangkin ekonomi.

Selain itu, dengan kewujudan Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional (PIPFN) diharapkan industri francais di Malaysia mampu membangun walaupun terdapat pelbagai cabaran dan halangan yang perlu ditempuhi oelh usahawan francais.

Secara ringkasnya, pembangunan industri francais di Malaysia sentiasa menjadi focus pihak kerajaan dalam usaha membantu usahawan tempatan mengembangkan perniagaan melalui sistem perniagaan francais. Pelbagai inisiatif telah diperkenalkan oleh kerajaan bagi menubuhkan insfrastruktur sokongan untuk merancang, melaksana, membangun serta mengawal selia pembangunan francais justeru dapat memberikan bantuan dan kemudahan pembiayaan kepada usahawan. Akta Francais (1998) juga digubal bagi memastikan perkembangan industry francais ini menjadi sihat dan terkawal serta dapat memberikan kesejahteraan kepada masyarakat.

Program-program transformasi yang dilaksanakan oleh Perbadanan Nasional Berhad (PNB) pada masa kini dapat mempertingkatkan daya saing industri francais di Malaysia khususnya. Inisiatif pelaksanaan yang dilakukan adalah seperti pembinaan jenama francais tempatan, bengkel perniagaan francais, ekspo francais dalam dan luar negara serta pembangunan akademi perniagaan francais. Usaha ini selaras dengan saranan dan hasrat kerajaan di samping meningkatkan saingan industri francais dalam pada negara berhadapan dengan saingan peringkat global.

Bagi pihak Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) berharap agar lebih banyak penyertaan usahawan dalam industri francais tempatan terutama daripada pihak koperasi yang dilihat mempunyai prestasi dan kapasiti serta peluang yang besar untuk mengembangkan perniagaan dalam industri francais. Selain itu, KPDNKK juga berharap lebih banyak sektor khusus (niche) akan dieksploitasi oleh usahawan francaisor tempatan contohnya dalam bidang pelancongan, perubatan, ekopelancongan, produk dan perkhidmatan, pematuhan syariah dan teknologi hijau. (Datuk Seri Hasan Malek, Kosmo 12.09.15) 

6.0 Cabaran / Halangan Yang Dihadapi Oleh Francaisi dan Farancaisor Di Malaysia.

Bagi usahawan francais di Malaysia, mereka menghadapai pelbagai cabaran dan halangan yang perlu dilalui bagi mengukuhkan kebolehpasaran dan mengembangkan industri francais yang diceburi ke arah yang lebih baik atau sebaliknya. Meskipun perniagaan francais ini dianggap sebagai satu jalan pintas dalam perniagaan, namun terdapat beberapa cabaran dan halangan yang perlu dihadapi oleh francaisi dan francaisor. Cabaran dan halangan yang dihadapi ini kadang kala mempengaruhi dan boleh menjejaskan minat usahawan untuk menceburi perniagaan francais.

6.1 Modal Keseluruhan / Modal Yang Tinggi

Modal permulaan yang tinggi bagi memulakan perniagaan francais yang besar menjadikan bentuk perniagaan ini lebih ekslusif dan sukar bagi bakal usahawan untuk menceburi bidang ini. Modal ini termasuklah kos untuk mendapatkan hak menggunakan jenama dan bantuan dari francaisor adalah tinggi dan francaisi perlu membayar kos-kos yang terlibat seperti kos Yuran Francais.Yuran francais merupakan satu jumlah kos yang besar dan tidak akan dikembalikan oleh francaisor kepada francaisi. Malah, francaisi juga turut perlu membayar kos-kos lain yang berkaitan seperti kos sewa, deposit, pembelian aset, penguahsuaian premis dan royalti bulanan yang perlu dibayar oleh francaisi kepada francaisor mengikut peratus jualan bulanan. Francaisi juga perlu membayar royalti walaupun tiada memperolehi sebarang keuntungan.

Dalam industri francais di Malaysia, Perbadanan Nasional Berhad (PNS) mengarahkan supaya pembayaran royalti oleh francaisi kepada francaisor tidak lebih daripada 5 peratus dari jumlah jualan bulanan yang diterima oleh francaisi. Arahan berkaitan isu pembayaran royalti tersebut dikeluarkan oleh. Selain itu, francaisi juga perlu pembayaran yuran iklan dan bayaran tersebut akan digunakan oleh francaisor untuk mengiklankan jenama produk atau perkhidmatan yang disediakan untuk menarik minat usahawan lebih banyak francaisi dapat dibuka. Tetapi ianya mungkin tidak akan mempromosikan perniagaan francais tersebut.

Namun, membangunkan sistem perniagaan francais bagi francaisor bukan lah sesuatu perkara yang mudah, malah ia sangat memerlukan masa yang banyak dan melibatkan kos yang tinggi. Secara keseluruhan pembangunan sesebuah system francais yang baru akan memerlukan masa selama tempoh sekuranya 5 gingga 10 tahun dengan melibatkan kos sekitar RM200 ribu hinga RM1 juta dan bergantung kepada jenis produk dan perkhidmatan.  

6.2  Tidak Memberi Kebebasan Kepada Francaisi

Bagi menjaga keseragaman, pihak francaisor akan mengawal perniagaan francaisi dan ada kalanya tindakan seperti ini akan menjadi penghalang mana-mana francasii untuk berniaga secara bebas. Berikut dinyatakan beberapa perkara berkaitan dengan perjanjian francais:-

6.2.1     Pemilihan Lokasi

Fracaisor akan melakukan pemilihan lokasi yang difikirkan sesuai dengan perniagaannya dan lokasi tersebut mungkin tidak sesuai dari sudut pandangan francaisi. Terdapat beberapa kes yang berlaku, francaisi akan mencadangkan lokasi kepada francaisor. Setelah itu francaisor akan melakukan lawatan ke lokasi tersebut dan memberikan pendapat dan cadangan sama ada lokasi tersebut sesuai atau tidak dibangunkan perniagaan francais. Jika lokasi tersebut tidak sesuai, makan francaisor akan membantu untuk mencari kawasan yang difikirkan strategik.

6.2.2      Hiasan Dalaman & Konsep Perniagaan

Terdapat francaisor yang akan menukarkan hiasan dalaman konsep sesetengah perniagaan francais mengikut musim. Jadi, apabila perkara ini berlaku, maka kos mengubahsuai hiasan dalaman tersebut mungkin tidak mampu untuk ditanggung oleh francaisi. Malah kebiasaannya, francaisor aakan sentiasa menggunakan konsep perniagaan, pakaian seragam dan system komputer yang sama.

6.2.3     Kawalan Penjualan Produk dan Perkhidmatan

Francaisor akan mengawal setiap penjualan produk dan perkhidmatan perniagaan francaisi. Jadi, francaisi tidak boleh menjual prosuk ataupun perkhidmatan yan lain selain daripada francaisor. Terdapat kes di mana francaisor mengehadkan bilangan stok yang dijual. Misalnya baju saiz S, Francaisor hanya membekalkan 10 helai sahaja dan apabila baju tersebut telah habis dijual, francaisi menempah dari francaisor tetapi francaisor tidak memberikan stok yang diminta.

6.2.4     Kawalan Mengendalikan Operasi Perniagaan

Francaisor juga melakukan kawalan waktu operasi perniagaan, pakaian seragam pekerja, iklan serta promosi dan juga prosedur perniagaan. Harga jualan juga dikawal sehingga francaisi tidak dapat memberikan diskaun kepada pelanggan. Pengedar barangan juga adalah perlu malalui pengedar yang diluluskan oleh francaisor, walaupun francaisi boleh mendapatkan barangan dari pengedar yang lebih murah. Boleh dicadangkan agar francaisor memberi ruang untuk francaisi mengemukakan idea sendiri dan memberi kebebesan untuk francaisi berniaga untuk mendapatkan keuntungan yang lebih baik.

6.2.5     Kawalan Ke Atas Hak Wilayah (Territorial Rights)

Kawalan ini adalah untuk mengelak daripada bersaing dengan francaisi lain. Selain itu, ia bertujuan untuk menghalang francaisi membuka cawangan lain atau berpindah ke lokasi lain. Frnacaisor juga mempunyai hak untuk menghalang francaisi membuat laman sesawang sendiri.

6.3  Akta dan Peraturan

Menurut sebuah syarikat perunding francais berkata kelemahan akta dan peraturan yang dikuatkuasa sedia ada boleh menjadi sesuatu perkara yang tidak diingini kepada pembangunan industri francais di Malaysia dan ia perlu dicungkil segera supaya tidak akan menjejaskan prose pembangunan francais tersebut. Kelemahan yang berlaku boleh memburukkan imej sistem perniagaan francais sehingga dapat dilihat oleh masyarakat bahawa sistem tersebut menipu dan banyak pihak tertipu teruatama usahawan yang baharu. Francaisor seharusnya perlu ada prospektus yang lengkap yang lengkap untuk memberikan penerangan yang jelas kepada francaisi tentang latar belakang francaisor, pretasi kewangan, status perundangan, potensi francais dan beberapa maklumat yang berkaitan. Jika maklumat ini tidak di maklumkan kepada francaisi, maka timbulnya pelbagai permasalahan seperti francaisi tertipu dan mengalami kerugian selepas bersetuju dengan perjanjian perniagaan francais yang di tawarkan.

Berdasarkan Akta Francais, prospektus perlu diserahkan 10 hari sebelum menandatangani dokumen dan 7 hari waktu bekerja ditetapkan untuk masa menunggu kelulusan sebelum proses disahkan.

Segelintir sikap usahawan atau bakal francais yang tidak mahu membaca terma dan syarat perjanjian terlabih dahulu dan pada masa sama pihak francaisor juga tidak memberikan penerangan dengan lebih terperinci. Jadi, apabila timbulnya sesuatu masalah, kedua-dua pihak akan saling menunding jari dan akhirnya sistem perniagaan francais itu yang dipersalahkan.

6.4  Kontrak

Kontrak francais akan tamat sekiranya francaisi melanggar perjanjian francais. Kontrak ini sah untuk tempoh masa yang telah dipersetujui dan tiada jaminan atas pembaharuan kontrak. Pihak francaisor boleh menamatkan kontrak sekiranya francaisi gagal membayar royalti, gagal menunjukkan prestasi perniagaan yang menguntungkan dan lain-lain sebab yang munasabah. Oleh yang demikian, segala pelaburan francaisi akan hilang apabila ditamatkan kontrak. Namun, pembaharuan kontrak tidak berlaku secara automatik. Ia bergantung kepada segala terma dan syarat yang sedang berkuatkuasa yang dikeluarkan oleh francaisor. Di Malaysia, setiap perjanjian perniagaan francais adalah untuk tempoh 5 tahun, oleh itu francaisi perlu memastikan bahawa pulangan modal tidak sampai tempoh 5 tahun untuk mendapatkan semula modal pelaburan tersebut. 

5.0 Sistem Sokongan Oleh Pihak Kerajaan dan Swasta Industri Francais Di Malaysia.

  

Pelbagai langkah sokongan dan bantuan yang diambil dan disediakan oleh pihak kerajaan, agensi luar dan pihak swasta bagi mengembang dan memperkasakan industri francais di Malaysia. Antara pihak yang membantu dalam proses tersebut adalah seperti Bahagian Pembangunan Francais, Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK), Perbadanan Nasional Berhad (PNB), Persatuan Francais Malaysia (MFA) dan lain-lain pihak yang berkaitan.

Melalui penubuhan Akademi Perbadanan Nasional Berhad (PNS) yang ditubuhkan pada tahun 2011 iaitu di bawah seliaan KPDNKK, ia bertujuan untuk melahirkan usahawan francais yang mempunyai ilmu pengetahuan serta mempunyai kemahiran yang tersendiri. PNS khususnya sentiasa bersedia bagi menyediakan latihan perniagaan kepada usahawan francaisor dan francaisi, perunding-perunding francaisi dan masyarakat awam berkenaan pendidikan perniagaan dalam industri francais.

Bagi perunding francais di Malaysia, kebiasaannya mereka akan dilantik oleh francaisor itu sendiri. Peranan perunding francais adalah memberikan pendekatan mengenai cara-cara membangunkan perniagaan francais serta memberikan khdimat nasihat tentang strategi pemasaran, pengiklanan dan latihan dalam menguruskan perniagaan francais.

Selain itu, terdapat beberapa program yang dilaksanakan oleh PNS seperti Program Latihan Softskill, Program Latihan Francais dan Program Kesedaran Industri Francais bagi membantu dan memberi peluang kepada usahawan dan masyrakat untuk menyertai perniagaan dalam industri francais.

PNS juga berperanan melaksana dan menjadi peneraju dalam membangunkan industri francais di Malaysia seperti menyediakan kemudahan pembiayaan perniagaan seperti menyediakan skim pembiayaan francais, skim pembiayaan kontrak, skim pembiayaan lisensi, skim pembiayaan francaisor dan skim pembiayaan prafrancais. Selain itu, PNS juga turut memberi sokongan dan khidmat nasihat tentang perniagaan francais termasuk perkongsian ilmu perniagaan dan pengalaman dari usahawan yang berjaya bertujuan untuk mermbantu dan menggalakkan masyarakat khususnya kalangan Bumiputera untuk menceburkan diri menjadi usahawan perniagaan francais.  

Bagi mengukuhlah lagi sokongan dalam industri francais di Malaysia, agensi bukan kerajaan (NGO) dengan kerjasama pihak kerajaan telah menubuhkan Persatuan Francais Malaysia (MFA) yang bertujuan bagi menjaga kepentingan francaisor dan francaisi. MFA memainkan peranan yang amat penting untuk mendidik masyarakat di Malaysia khususnya mengenai sistem perniagaan francais dan pada masa sama juga ianya diharap dapat membantu mempromosi dan membangunkan industri francais di negara ini.

Selain itu, penubuhan MFA juga merupakan fungsi sebagai pusat sumber kepada pihak francaisor dan francaisi yang sedia ada dan yang bakal dibangunkan serta berkepentingan kepada media dan orang ramai untuk menyalurkan maklumat berkaitan. Melalui penubuhan MFA ini juga, semua pihak yang berkaitan dalam industri francais berharap agar persekitaran yang kondusif untuk perkembangan industri francais di Malaysia boleh diwujudkan.

MFA yang ditubuhkan mempunyai formula unik di mana komposisi keahliannya diletakkan di bawah satu bumbung seperti perletakan francaisor, bakal francaisor, francaisi, bakal francaisi, agensi kerajaan dan pihak berkuasa, kemudahan bank, firma perakaunan, perunding francais, peguam, pembekal dan penjual francais dan sebagainya.

Justeru, selain daripada penubuhan Perbadanan Nasional Berhad (PNS) dan Persatuan Francais Malaysia (MFA) seperti yang dinyatakan, Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) sendiri juga banyak memainkan peranan penting dalam membangunkan industri francais di Malaysia. Antaranya dengan menyediakan Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional (PIPFN), pihak kerajaan dapat menetapkan hala tuju strategik yang menyeluruh bagi industri francais di Malaysia.

Objektif mewujudkan PIPFN adalah bertujuan untuk menilai tahap pembangunan industri francais berdasarkan petunjuk utama seperti penyertaan francaisor dan francaisi, sumbangan jualan yang dihasilkan oleh perniagaan dalam industri francais yang menyumbang kepada ekonomi dan sumbangan pekerjaan, mengkaji semula dasar, strategi dan program pembangunan semasa dan penentuan hala tuju industri francais negara.

4.0 Tahap Pembangunan Industri Francais Di Malaysia.

Industri francais di Malaysia pada masa kini menunjukkan tahap pembangunan yang positif dan amat memberangsangkan serta dilihat mampu untuk bersaing di dalam pasaran antarabangsa meskipun industri ini merupakan sebuah bidang perniagaan yang sering mengalami turun naiknya dalam hasil pendapatan.

Malaysia khususnya perniagaan francais sudah lama diiktiraf agak terkenal. Ia berikutan perkembangan aktiviti pengeksportan barangan dan produk-produk berjenama tempatan seperti Secret Recipe, Marrybrown dan Old Town White Coffee yang telah banyak memasuki pasaran luar negara yang bermula di negara Timur Tengah hingga ke China. Langkah-langkah yang diambil oleh jenama tempatan ini adalah satu inisiatif yang baik bagi mengembangkan sayap perniagaan francais di Malaysia ke negara luar. Produk jenama tempatan seperti ini disarankan untuk mencontohi jenama-jenama produk yang lain sebagai langkah proaktif dalam memajukan industri francais.

Proses perkembangan perniagaan francais Malaysia ke luar negara juga bukanlah merupakan satu proses yang mudah, malah menurut pakar-pakar industri francais mereka bersetuju bahawa pengembangan agresif perlu dilakukan dengan berhati-hati agar usahawan yang terlibat dapat mengurangkan risiko dalam perniagaan francais yang diceburi.

Kerajaan Malaysia  dilihat sangat memberikan focus kepada pembangunan industri francais di Malaysia sejak di bawah pentadbiran mantan Perdana Menteri  Tun Dr. Mahathir Mohamad yang mengorak langkah untuk memperkenalkan sistem perniagaan francais pada tahun 1993. Pada ketika itu, Industri francais ini merupakan sebuah industri yang mempunyai potensi besar tetapi tahap kesedaran rakyat Malaysia mengenainya masih kurang. Walaubagaimanapun, kini rakyat Malaysia telah memahami mengenai kepentingan perniagaan francais malah setiap tahun juga pernyertaan usahawan ke dalam industri francais ini semakin meningkat.

Namun, pada masa sekarang pihak kerajaan sangat komited dalam menggalakkan usahawan tempatan khususnya masyarakat Bumiputera dan bukan Bumiputera untuk menceburkan diri dalam bidang perniagaan francais. Penyertaan dalam kalangan Bumiputera masih di tahap yang rendah dan tidak dinafikan bahawa penglibatan usahawan Bumiputera sebagai francaisor dan francaisi sememangnya masih berada di tahap yang rendah. 

Setakat ini, terdapat lebih kurang 20 peratus francaisor melibatkan usahawan Bumiputera dan 80 peratus lagi merupakan usahawan bukan Bumiputera. Tetapi jumlah francaisi pula kebanyakannya adalah dari kalangan Bumiputera. Jika dilihat peratusan usahawan Bumiputera sebagai francaisor adalah sedikit, namun ia semakin bertambah pada setiap tahun.

3.0 Kepentingan Industri Francais Terhadap Pembangunan Ekonomi dan Sosial.

Industri francais merupakan satu industri yang sangat berpotensi untuk menyumbang kepada pembangunan dan pertumbuhan ekonomi sesebuah negara. Pada masa kini, dapat dilihat bahawa peranan yang dimainkan oleh industri francais telah mencatatkan pertumbuhan ekonomi yang positif walaupun ada sesetengah negara mengalami krisis ekonomi. Kelebihan menceburi perniagaan dalam industri francais ini antaranya ialah ia mudah dikenali oleh masyarakat memandangkan jenama yang didagangkan banyak terdapat di dalam pasaran. Justeru, sudah pasti lebih ramai usahawan baru yang akan menceburkan diri dalam industri francais ini dan secara tidak langsung masalah pengangguran juga dapat dikurangkan. Industri francais juga amat penting untuk membantu usahawan serta dapat meningkatkan taraf pendapatan dan ekonomi negara.

Namun demikian, industri francais juga dikatakan mempunyai potensi besar dalam menyumbang kepada ekonomi negara. Industri francais di Malaysia khususnya masih menghadapai pelbagai cabaran untuk membangun malah kesukaran tersebut masih diperingkat sederhana apabila terdapat beberapa saluran bantuan yang disediakan oleh pihak kerajaan kepada usahawan francais.

Pihak kerajaan juga sentiasa menggalakkan usahawan tempatan khususnya usahawan Bumiputera untuk menceburkan diri dalam bidang perniagaan francais yang lebih sejak 20 tahun yang lalu ini. Ia disebabkan tedapatnya faktor risiko perniagaan yang dianggap rendah tetapi dapat menjanjikan pulangan dan keuntungan dan pulangan pendapatan yang tinggi.

Antara kepentingan industri francais kepada masyarakat ialah ianya dapat membuka lebih banyak peluang kepada usahawan untuk membina kejayaan dalam bidang perniagaan francais memandangkan bidang tersebut sesuai untuk dilakukan oleh pelbagai masyarakat sama ada yang bagi penduduk yang tinggal di kawasan bandar atau luar bandar. Ini kerana perniagaan francais bukan hanya tertumpu kepada perniagaan besar berbentuk global sahaja, malah perniagaan kecil seperti restoran, kedai runcit, kedai jahitan, gerai buah-buahan, gerai makan dan lain-lain perniagaan juga boleh dikembangkan menjadi lebih moden seterusnya dapat dijadikan model perniagaan francais.

2.0 Sejarah Pembangunan Industri Francais Pada Peringkat Global dan Malaysia.

Sejarah perkembangan francais di peringkat global pada masa kini menjadi bukti bahawa bentuk perniagaan francais yang sedia ada ketika ini merupakan pekembangan daripada sistem francais yang telah dipelopori bermula sejak tahun 1850-an, kemudian ia mula berkembang pada tahun 1950-an dan 1960-an. Sistem francais yang diperkenalkan mempunyai matlamat iaitu supaya barangan yang dikeluarkan oleh satu syarikat atau kawasan dapat diedar dan dijual keseluruh bahagian lain.

Industri francais pada asalnya telah bermula di negara Eropah sebagai satu sistem perniagaan yang baru dan sistem tersebut kemudiannya telah dikembangkan ke Amerika Syarikat malah perkembangan sistem perniagaan tersebut dianggarkan sejak lebih 100 tahun dahulu.

Secara umumnya, sejarah perkembangan industri francais dapat dibahagikan kepada 3 peringkat utama. Peringkat awal sistem perniagaan francais telah bermula pada abad ke-18 iaitu pada tahun 1840-an di negara Jerman apabila mendapati seorang pembuat bir telah memberikan hak menjual bir miliknya kepada orang lain sebagai perkembangan rangkaian pemasaran produk dan pada ketika inilah pertama kalinya format perniagaan francais digunakan dalam perniagaan beliau sebagai cara untuk mendapatkan kontrak membuat bir tersebut.

Pada tahun 1880-an, industri francais memonopoli bagi memberi perkhidmatan bekalan utiliti di Eropah dan pada tahun 1960-an dan 1970-an pula, sistem perniagaan francais telah berkembang ke dalam industri perhotelan dan makanan segera. Industri francais yang berkebang pesat pada pada masa kini adalah hasil daripada sejarah yang telah bermula sejak dahulu lagi. 

Perkembangan industri francais pada peringkat kedua pula telah bermula di Amerika Syarikat pada tahun 1851 melalui Syarikat Singer Sewing Machine dimana syarikat tersebut telah memberi hak untuk mengedarkan mesin jahit mereka kepada syarikat lain. Memandangkan sistem perniagaan francais ini dilihat telah memberikan impak yang besar dalam dunia perniagaan, maka sistem ini juga telah digunakan oleh syarikat General Motors bagi industri automotif iaitu syarikat yang menjalankan pemasaran kenderaan menerusi pelantikan pengedar francais pada awal tahun 1900-an.

Peringkat ketiga perkembangan industri francais ialah pada abad ke-20 dengan memperlihatkan sejarah perkembangan perniagaan francais dalam pasaran global terus berkembang dengan lebih luas. Peneraju perkembangan perniagaan francais makanan segera telah didahului oleh Restoran A&W Root Bear yang telah membuka sebuah restoran makanan segera pada tahun 1935 yang mula diperkenalkan oleh Howard Deering Johnson yang bekerjasama dengan Regiland Sprague untuk menjalankan perniagaan. Demi mengembangkan usaha yang dilakukan oleh mereka, syarikat tersebut telah memulakan operasi perniagaannya dengan menggunakan format perniagaan francais dan perniagaan tersebut kini terus berkembang dan bermula dari situlah perniagaan francais yang ada pada masa kini terus berkembang menjadi rangkaian produk dan perkhidmatan makanan segera yang berjenama.

Senario perniagaan francais ini diteruskan lagi dengan penubuhan Restoran McDonald’s yang ditubuhkan pada tahun 1940-an oleh adik beradik Dick dan McDonald yang telah mewujudkan sebuah restoran yang menawarkan sistem perkhidmatan restoran makanan segera. Pada tahun 1953 restoran tersebut telah menggunakan format perniagaan francais dan Neil Fox dikatakan sebagai pembeli jenama pertama dan diikuti oleh francaisi yang lain. Suatu penemuan yang dianggap klasik oleh Ray Kroc, beliau telah membeli aset McDonald’s tersebut pada tahun 1961 daripada adik beradik McDonald’s dan meneruskan perniagaan tersebut hingga berjaya sehingga kini iaitu dengan hanya membangunkan restoran makanan segera berjenama Mc’Donalds.

Berdasarkan kajian yang dilakukan di Amerika Syarikat, 96 peratus daripada rakyat Amerika Syarikat telah mengunjungi Restoran Mc’Donalds tersebut sekurang-kurangnya sekali. Sehingga kini, Restoran Mc’Donalds telah banyak dibuka diseluruh pelusuk dunia melalui sistem perniagaan francais yang dilakukan melalui perniagaan tersebut.

Pada tahun 1990, perniagaan francais telah bermula di Amerika Syarikat terus berkembang dan perkembangannya meluas ke hingga seluruh negara di dunia. Perkembangan perniagaan francais ketika itu meliputi hampir pelbagai jenis perniagaan seperti restoran makanan segera, perkhidmatan, pelancongan dan perhotelan, perniagaan sektor pembinaan, hiburan, sukan dan sebagainya.

Ternyata melalui sistem perniagaan francais di Amerika Syarikat yang berkembang pesat selepas Perang Dunia Ke-2 ini lantaran daripada terdapat peningkatan semangat keusahawanan dan permintaan yang semakin popular terhadap barangan dan perkhidmatan yang berkualiti dengan tawaran harga yang berpatutan dan mampu dimiliki serta dapat dirasai oleh masyarakat. Berdasarkan kajian yang dilakukan, 35 peratus daripada nilai jualan runcit di Amerika Syarikat merupakan jualan yang terhasil menerusi rangkaian yang menggunakan sistem perniagaan francais.

Menerusi kajian yang sama juga, didapati bahawa jualan tahunan daripada 2,200 syarikat francaisor dengan lebih 550,000 francaisi di seluruh Amerika Syarikat mencatatkan jumlah tahunan sebanyak AS$800 bilion. Manakala berdasarkan kajian Persekutuan Francais Eropah pula didapati sebanyak 3,888 syarikat francaisor yang menggunakan sistem perniagaan francais di 13 buah negara di Eropah yang telah menjadi ahli persekutuan tersebut dengan bilangan francaisi menjangkau sebanyak 176,432 francaisor yang dengan menyumbang pendapatan jualan sebanyak kira-kira RM400 bilion setahun.

Singapura, terdapat bilangan perniagaan francais yang hampir sama dengan New Zealand. Kerajaan Singapura menerusi Lembaga Produktiviti dan Piawaian telah membantu bagi membangun dan melancarkan sebanyak 56 produk francais tempatan baru yang diwakili oleh 460 francaisi negera tersebut manakala Lembaga Pembangunan Perdagangan Singapura pula aktif bagi membawa perniagaan francais di negara tersebut ke pasaran antarabangsa.

Di negara Jepun pula, terdapat hampir 890 francaisor dengan lebih 190,000 francaisi dengan kutipan nilai jualan berjumlah kira-kira RM375 bilion setahun, manakala di Australia 747 francaisor dengan 46,100 francaisi mendapati nilai jualan tahunan dianggarkan RM153 bilion berbanding di New Zealand yang mempunyai sekitar 4 juta penduduk dengan terdapatnya 250 francaisor dan 5,000 francaisi dapat menyumbangkan nilai jualan sebanyak RM13 bilion setahun.

Sistem perniagaan francais di Malaysia pada asalnya mula berkembang sejak 60 tahun yang lalu menerusi syarikat produk barangan berjenama seperti Singer, Bata, jenama stesen minyak, pengedar automobile dan perhotelan. Namun sistem perniagaan francais di Malaysia semakin bertumbuh pesat dengan kehadiran dan kewujudan restoran-restoran makanan segera berjenama dari luar negara yang bermula pada sekitar tahun 1970-an dan 1980-an seperti  jenama KFC, A&W Root Bear, McDonald’s, Burger King dan sebagainya. Restoran makanan segera ini telah berkembang pesat ke seluruh negara di Malaysia melalui sistem perniagaan francais sehinggakan masyarakat di Malaysia menganggap sistem berkenaan hanya mempunyai keistimewaan kepada sektor-sektor tersebut.

Senario perniagaan francais ini berterusan dengan terdapatnya pertumbuhan lebih banyak produk dan perkhidmatan yang menggunakan pendekatan sistem perniagaan francais termasuklah dalam sektor automotif seperti jualan kenderaan, cawangan pusat servis, perkhidmatan tayar, jualan alat ganti dan aksesori. Selain itu terdapat juga amalan perniagaan francais seperti kedai buku, butik fesyen dan pakaian, kedai runcit dan borong, pusat kosmetik, agensi pelancongan dan sewaan kenderaan, kedai barangan kemas, klinik dan farmasi serta perkhidmatan penyeleggaraan, kebersihan dan lain-lain. Justeru, sistem perniagaan francais ini adalah salah satu cara yang paling popular dan efektif untuk mengembangkan perniagaan, sama ada menjual produk atau menawarkan perkhidmatan di dalam mahupun luar negara.

Di Malaysia, program pembangunan francais telah diperkenalkan pada tahun 1992 di bawah Unit Pelaksanaan dan Penyelarasan Jabatan Perdana Menteri dan merupakan salah satu sumber ekonomi negara yang mampu memberikan nilai tambah ke arah merealisasikan Rancangan Malaysia Ke Sembilan (RMK-9) pada ketika itu. Selain itu, program yang dilakukan didorong oleh faktor kestabilan politik dan pengukuhan ekonomi negara, Malaysia dilihat sangat berpotensi untuk mengembangkan dan membangunkan perniagaan francais. Malah, pihak kerajaan telah menyedari akan kepentingan industri francais di Malaysia. Sehingga kini kerajaan sedang giat memperkasakan strategi pelaksanaan dan mensarankan agar industri francais menjadi pilihan utama khususnya bagi usahawan yang berhasrat untuk menceburi bidang perniagaan di Malaysia. Sehingga kini, dianggarkan sejumlah 689 perniagaan francais telah didaftarkan di Malaysia dengan jumlah 491 jenis produk tempatan.

Dalam membangunkan industri francais di Malaysia, pelbagai pendekatan proaktif telah diambil oleh pihak kerajaan di bawah Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) untuk membantu membangunkan sektor industri francais antaranya melalui penyediaan Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional (PIPFN). Pelan ini merupakan strategi dan terdapat pelbagai program di yang di rancang secara menyeluruh bagi menyokong pertumbuhan perniagaan francais serta dapat merealisasikan aspirasi PIPFN diwujudkan untuk menjadikan Malaysia sebagai pusat francais di Asia Tenggara dan Timut Tengah menjelang tahun 2020. Penyediaan PIPFN merupakan pelan hala tuju startegik yang menyeluruh bagi industri francais di Malaysia. Pelan induk ini menggariskan tentang hala tuju industri dengan matlamat yang jelas bagi merapatkan jurang industri francais antara Malaysia dengan negara lain seperti Australia dan ianya juga bertujuan untuk mencapai hasrat bagi menempatkan Malaysia sebagai pusat francais di rantau ini.

1.0 Pengenalan Industri Francais

Francais merupakan satu perkataan yang berasal daripada perkataan Perancis iaitu “Franco” yang membawa maksud ‘kebebasan’ atau ‘pengecualian dari cukai’. Walaupun istilah francais ini di ambil daripada Bahasa Perancis, namun negara yang mempopular dan mengembangkan sistem perniagaan francais ini adalah Amerika Syarikat. Dari sudut komersial pula, definisi Francais merupakan satu kaedah pemasaran yang berasaskan pemberian hak dan tanggungjawab bagi menjalankan sesuatu perniagaan menggunakan tanda nama atau tanda niaga, sistem, lokasi atau sesuatu kawasan dan jangkamasa yang ditentukan. Manakala dari sudut perundangan, definisi Francais mengikut (Akta Francais,1998) adalah merupakan Kontrak / Perjanjian secara nyata atau tersirat, lisan atau bertulis antara dua orang atau lebih. “Vaughn” mendefinisikan sistem perniagaan francais sebagai satu bentuk pemasaran atau pengagihan di mana sebuah syarikat induk secara lazimnya memberikan kebenaran, hak atau keistimewaan syarikat tersebut kepada seseorang individu atau sebuah syarikat yang secara relatifnya adalah kecil untuk menjalankan perniagaan mengikut tatacara yang ditentukan bagi satu jangkamasa tertentu dan pada satu tempat yang ditentukan dalam proses mengedarkan barang atau perkhidmatan yang sedia wujud.

Sistem perniagaan francais merupakan satu bentuk perniagaan yang melibatkan aktiviti pengagihan dan pemasaran produk atau perkhidmatan melalui perhubungan antara sebuah syarikat induk yang dikenali sebagai ‘Francaisor’ manakala syarikat-syarikat lain yang memohon untuk menjadi ahli di dalam rangkaian perniagaan syarikat induk tersebut dikenali sebagai ‘Francaisi’. Francaisor akan memberikan kebenaran dan persetujuan kendalian perniagaannya kepada francaisi mengikut sistem yang ditentukan oleh francaisor tersebut selama tempoh yang ditentukan olehnya.

Melalui konsep perniagaan francais juga, kebolehpasaran untuk membuat pengagihan produk dan perkhidmatan dijangka akan terus berkembang pada masa akan datang sama ada di kalangan francaisor atau francaisi. Konsep perniagaan francais amat digalakkan di kalangan usahawan yang mempunyai keinginan bagi memulakan sesuatu perniagaan yang ingin diceburi. Industri francais di peringkat global dan Malaysia khususnya dapat memberikan peluang kepada usahawan untuk mengembangkan rangkaian perniagaan francais serta meningkatkan poduktiviti  barangan atau perkhidmatan sama ada di dalam negara mahupun di luar negara bagi keperluan pengguna dan masyarakat.   

Selain itu, sistem perniagaan francais pada masa kini menjadi semakin popular dan dianggap sebagai satu penemuan global yang inovatif dalam strategi pemasaran yang dapat melangkaui keperluan pengguna dan sempadan sesebuah negara. Pengaruh globalisasi dan liberalisasi perniagaan akan dapat memberi kesan dan pengaruh dalam membuka ruang yang luas terutama kepada usahawan yang mengusahakan perniagaan francais untuk mengembangkan jaringan perniagaan secara global bagi menghadapi persaingan, ketepuan pasaran serta dapat memenuhi citarasa setiap pelanggan.

Perniagaan francais bukanlah suatu perkara yang baru di dalam dunia perniagaan kerana ianya telah bermula lama dalam dunia perdagangan. Siatem perniagaan francais ini tidak hanya tertumpu di Amerika Syarikat dan Eropah, malah sistem ini juga telah berkembang secara global di seluruh pelusuk dunia. Namun, pada masa kini, sistem perniagaan francais telah menjadi semakin popular dan sering menjadi pilihan di kalangan usahawan di Malaysia khusunya untuk menjalankan sesebuah perniagaan.

Di Malaysia, sistem perniagaan francais yang telah diiktiraf di bawah akta adalah Sistem Francais Format Perniagaan yang memperuntukkan sesuatu perniagaan yang mempunyai produk, tanda nama atau cap dagangan dan sistem yang digunakan yang lengkap boleh mendaftar dengan Pendaftar Francais Malaysia (ROF) di bawah pengurusan Bahagian Pembangunan Francais, Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepnggunaan (KPDNKK). Setelah itu, barulah lesen perniagaan francais akan dikeluarkan kepada usahawan bagi menjalankan perniagaan.